Η παρέα του ΜΙΤ που κυβερνά τον πλανήτη από τα ελβετικά σαλέ

Eίναι μια παρέα που συναντιέται συχνά και κρατά στα χέρια της την παγκόσμια οικονομία. Τους ενώνει όμως και κάτι ακόμη. Είναι η παρέα του MIT, καθώς σπούδασαν ή δίδαξαν οικονομικά στο λίκνο της αμερικανικής διανόησης, τη Βοστόνη, και μάλιστα οι περισσότεροι από αυτούς κατά διαβολική σύμπτωση βρέθηκαν στο φημισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης την ίδια περίοδο.

Είναι οι σημαντικότεροι κεντρικοί τραπεζίτες του πλανήτη: ο Μπεν Μπερνάνκι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED), ο Μάριο Ντράγκι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), ο Μέρβιν Κινγκ της Τράπεζας της Αγγλίας και πολλοί άλλοι.

Κάθε δίμηνο δεκαοκτώ κεντρικοί τραπεζίτες δίνουν ραντεβού στη Βασιλεία της Ελβετίας για να μιλήσουν και να γευματίσουν στον 18ο όροφο του κυλινδρικού κτιρίου που έχει θέα στον Ρήνο. Oι συναντήσεις τους δεν είναι ακαδημαϊκού περιεχομένου. Στο τραπέζι κάθονται οι επικεφαλής των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών του κόσμου, που εκπροσωπούν χώρες με ετήσιο ΑΕΠ μεγαλύτερο των 51 τρισ. δολαρίων.

Οι συναντήσεις τους είναι μυστικές και το τελευταίο χρονικό διάστημα επικεντρώνονται αποκλειστικά στις συζητήσεις για τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας και τα ριζοσπαστικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Από το 2007 έως σήμερα οι κεντρικές τράπεζες έχουν ρίξει στην αγορά περισσότερα από 11 τρισ. δολάρια, με κινήσεις που καθορίστηκαν εν πολλοίς από την οικονομική κρίση στην Ευρώπη. Τώρα οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες στον κόσμο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Wall Street Journal», σχεδιάζουν να ρίξουν δισ. στην αγορά υπό τη μορφή ομολόγων του δημοσίου, επιχειρηματικών δανείων και στεγαστικών. Η νομισματική πολιτική που ακολουθούν δεν μπορεί να αναζητηθεί στα βιβλία της οικονομίας. Οι περισσότεροι πειραματίζονται συνδυάζοντας την ακαδημαϊκή πείρα με αυτήν της πραγματικής αγοράς.

Ενώ πολλές εθνικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής, δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν για τη δημοσιονομική πολιτική, τον καλύτερο τρόπο για να ισορροπήσει τα φορολογικά έσοδα με τις δαπάνες, οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν χαράξει τη δική τους πορεία, ανεξαρτήτως από ψηφοφόρους και πολιτικούς.

Εάν οι προβλέψεις τους είναι σωστές, θα βοηθήσουν την παγκόσμια οικονομία να αποφύγει την παρατεταμένη στασιμότητα και την επανάληψη των λαθών που έγιναν τη δεκαετία του 1930. Εάν όμως είναι λάθος, θα μπορούσε ο πληθωρισμός να σπείρει τον σπόρο μιας άλλης οικονομικής κρίσης. Η αποτυχία θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε νέους περιορισμούς στην ισχύ και την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, εργαλεία που θεωρούνται ζωτικής σημασίας σε τέτοιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως η οικονομική κρίση 2008-2009.

«Η ιστορία θα κρίνει εάν έκαναν πολλά ή λίγα. Δεν ξέρω γιατί εξακολουθεί να είναι ένα έργο σε εξέλιξη» λέει ο Κένεθ Ρογκόφ, οικονομολόγος του Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου «Αυτήν τη φορά είναι διαφορετικά».

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αγοράζει τώρα 40 δισ. δολάρια ενυπόθηκων τίτλων. Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει συμφωνήσει να διοχετεύσει δισεκατομμύρια λίρες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά μέσω των τραπεζών. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεσμεύθηκε να συγκρατήσει το κόστος δανεισμού των κυβερνήσεων που ζήτησαν βοήθεια. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας, υπό αυξημένη πίεση για την καταπολέμηση του αποπληθωρισμού, αγοράζει κρατικά ομόλογα, εταιρικά ομόλογα και μετοχές 91 τρισ. γιεν. Ο στόχος είναι να μειωθεί το κόστος δανεισμού και να τονωθεί η αγορά με ενθάρρυνση των επενδύσεων και δαπανών από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Οι κεντρικές τράπεζες ελέγχουν την προσφορά χρήματος στον κόσμο. Οταν ανοίγουν τη στρόφιγγα, η ροή του χρήματος θερμαίνει τις οικονομίες, οι οποίες μειώνουν τα επιτόκια και την ανεργία, διακινδυνεύοντας όμως την αύξηση του πληθωρισμού. Κλείνοντας τη στρόφιγγα αυξάνονται τα επιτόκια. Τι κάνουν; Πειραματίζονται.

Τρεις από τους πιο ισχυρούς κεντρικούς τραπεζίτες στον κόσμο ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους σε ένα κτίριο που είναι γνωστό ως «E52», το τμήμα οικονομικών του MIT. Ο πρόεδρος της Fed Mπεν Μπερνάνκι και ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ήταν εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ο Μέρβιν Κινγκ της Τράπεζας της Αγγλίας δίδαξε για λίγο στο MIT τη δεκαετία του 1980 και μοιραζόταν το ίδιο γραφείο με τον Μπερνάνκι.

Τα κυριακάτικα δείπνα στη Βασιλεία περιλαμβάνουν τους επικεφαλής της Fed, της ΕΚΤ, της Τράπεζας της Αγγλίας, της Τράπεζας της Ιαπωνίας καθώς και κεντρικούς τραπεζίτες από την Ινδία, την Κίνα, το Μεξικό, τη Βραζιλία και μερικές άλλες χώρες. Συνολικά 18 πανίσχυρους τραπεζίτες. «Αυτό που γίνεται είναι πραγματικά βρόμικο» λέει ο Νέιθαν Στις, οικονομολόγος της Citigroup και πρώην επικεφαλής του τμήματος διεθνών υποθέσεων της Fed. «Καθένα από αυτά τα δείπνα ήταν σημαντικό για την κρίση».

Ο κεντρικός τραπεζίτης της Αγγλίας συνήθως ηγείται των συζητήσεων σε ένα δωμάτιο διακοσμημένο από το ελβετικό αρχιτεκτονικό γραφείο Herzog & De Meuron, που σχεδίασε τη «Φωλιά του πουλιού», το στάδιο για τους Ολυμπιακούς του Πεκίνου. Οι άνδρες έχουν ορίσει τις θέσεις τους σε ένα στρογγυλό τραπέζι σε μια τραπεζαρία που κοσμούν λευκές ορχιδέες, περιβάλλεται από λευκούς τοίχους, έχει μαύρη οροφή και πανοραμική θέα. Για τις συζητήσεις δεν τηρούνται πρακτικά ούτε επιτρέπεται το προσωπικό. Η ομάδα των 18, όπως συνηθίζεται να λέγεται, όταν δεν συναντιέται, επικοινωνεί τηλεφωνικά. Το καλοκαίρι, στις 8 Ιουνίου, ο Μπερνάνκι και ο Κινγκ μίλησαν μισή ώρα πριν από την έναρξη των συνεδριάσεων των ΔΣ των κεντρικών τραπεζών τους. Λίγες ημέρες αργότερα ο Μπερνάνκι τηλεφώνησε στον Μαρκ Κάρνεϊ, τον κεντρικό τραπεζίτη του Καναδά που θα διαδεχθεί τον Κινγκ. Ακολούθησε το τηλεφώνημα στον Στάνλεϊ Φίσερ, τον κεντρικό τραπεζίτη του Ισραήλ, ο οποίος επίσης δίδαξε στο MIT και μάλιστα ήταν o ακαδημαϊκός σύμβουλος του Μπερνάνκι!

Στις 18 Ιουνίου ο επικεφαλής της Fed τηλεφωνικά μίλησε πολύ νωρίς το πρωί με τον Μάριο Ντράγκι και τον Μέρβιν Κινγκ. Βρισκόταν στο σπίτι του. Το θέμα της συζήτησης ήταν οι εκλογές στην Ελλάδα και οι επιπτώσεις που θα είχε το αποτέλεσμα της κάλπης. Κανείς δεν γνωρίζει τι είπαν. Πολλοί μπορούν να φανταστούν…


Η «Κοιλάδα των συσκευασιών» στην Ιταλία (της ύφεσης) που νίκησε την κρίση

Παραμένει μία από τις λίγες βιομηχανικές περιοχές της Ευρώπης που εξακολουθούν να βρίσκονται σε τροχιά ανάπτυξης εν μέσω κρίσης. Η «Κοιλάδα των συσκευασιών», όπως έχει γίνει γνωστή η περιφέρεια της Εμίλια – Ρομάνια, νότια της ιταλικής πόλης Μπολόνια, φαίνεται ότι έχει ανακαλύψει τον χρυσό κανόνα, για να ξεφύγει από την κακή οικονομική συγκυρία.

Ποιος είναι αυτός; Οπως λένε οι εκπρόσωποι των μεγαλύτερων βιομηχανιών της περιοχής, είναι οι «στοχευμένες» εξαγωγές σε συνδυασμό με ένα «εκτεταμένο δίκτυο μικρών επιχειρήσεων» με καλή συνεργασία μεταξύ τους. Τα εργοστάσια της κοιλάδας κατασκευάζουν μηχανές συσκευασιών, τις οποίες στη συνέχεια εξάγουν σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου με σημαντική μαζική παραγωγή: στη Βραζιλία, την Κίνα, τη Νότια Αφρική. Για παράδειγμα ο Ομιλος Marchesini, που άνοιξε πρόσφατα ακόμη ένα νέο εργοστάσιο, ειδικεύεται σε μηχανήματα που συσκευάζουν φάρμακα και απευθύνει τις πωλήσεις του στις μονάδες παρασκευής των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών ανά τον πλανήτη. Ο όμιλος ΙΜΑ Group, πάλι, ειδικεύεται στις μηχανές συσκευασίας του τσαγιού, ενώ άλλες επιχειρήσεις τυποποιούν συσκευασίες για καφέ, τσιγάρα, καλλυντικά και ζυμαρικά. Η βιομηχανική ιστορία της Εμίλια - Ρομάνια κρατά πάνω από 100 χρόνια, όμως παλιότερα η βιομηχανική παραγωγή επικεντρωνόταν στην παραγωγή μεταξιού.

Η βιομηχανία των συσκευασιών βοήθησε την περιοχή να «κρατηθεί» μετά το ξέσπασμα της κρίσης. «Η Ιταλία στραγγαλίζεται οικονομικά, όμως η Εμίλια - Ρομάνια κρατά» σχολιάζει ο Ντανιέλε Βέκι, υπεύθυνος επικοινωνιών του IMA Group. Σύμφωνα με οικονομική ανάλυση των τοπικών τραπεζών Carisbo και Banca Monte Parma, το πρώτο εξάμηνο του 2012 ο βιομηχανικός τομέας αναπτύχθηκε κατά 9%. Και από το 2000 έως το 2011 οι εξαγωγές προς τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες που είναι γνωστές με το ακρωνύμιο BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) αυξήθηκε κατά 260,4%!

Το αποτέλεσμα είναι στη βιομηχανική περιοχή να έχουν αυξηθεί και οι προσλήψεις εργατών. Ο αριθμός των εργαζομένων στην IMA, για παράδειγμα, έφτασε σε μία διετία τους 3.524 από 3.129 το 2010. Οπως λέει ο κ. Βέκι «το 2011 ήταν η καλύτερη χρονιά μας εδώ και πέντε δεκαετίες. Και το 2012 αναμένεται να δούμε νέα ρεκόρ. Είχαμε πολλή δουλειά τα τελευταία δύο χρόνια».


Μυρτώ Μπούτση  dimokratianews.gr